اخبار

مستند سازان جوان از دغدغه های سینمایی شان گفتند

به گزارش خبرگزاری سینما فستیوال هشتمین دوره جشنواره فیلم مستند حقیقت، روز گذشته 15 آذر ماه، کار نمایش فیلم ها را در دو سینمای فلسطین و سپیده پایان داد. در این میان به سراغ فیلمسازانی رفتیم که فیلم هایشان در این دوره از جشنواره، حضور داشته و به نمایش در آمده است و در رابطه با فیلم و کارنامه فیلمسازی شان و سابقه حضور در جشنواره فیلم حقیقت گفتگوی کوتاهی ترتیب دادیم که حاصل آن را در ادامه می توانید بخوانید :

هادی آفریده : جشنواره حقیقت دارد به نقطه های اوجش بر می گردد.
هادی آفریده در رابطه با فیلم ”چنارستان” که کارگردانی اش را بر عهده داشته، گفت : فیلم من در مورد صد سال تاریخ شفاهی و تاریخ شهری مردم تهران و خاطرات جمعی مردم این شهر در رابطه با خیابان ولیعصر است. این فیلم حدود یک قرن خاطرات مردم تهران را در خیابان ولیعصر بازیابی می کند.
او همچنین در رابطه با دغدغه شکل گیری فیلمنامه و ساخت این فیلم ادامه داد : فکر می کنم به خاطر این که در این شهر به دنیا آمده ام و زندگی کرده ام، از سال ها پیش دلم می خواست کاری برای این خیابان انجام دهم. ما چه متولد تهران باشیم و چه به این شهر مهاجرت کرده باشیم، این خیابان نوستالژیک ماست و بالاخره با آن ارتباط داشته ایم.

وی در همین راستا اضافه کرد : از طرف دیگر به خاطر طولانی بودن و وصل شدن شمال و جنوب شهر تهران به واسطه این خیابان، ساکن هر کجای تهران که باشی، گذرتان به این خیابان می افتد. این پرسپکتیو خیابانی و درختان چنار عناصر جذابی برای من بود. از طرف دیگر خاطرات فردی ما به نوعی خاطرات جمعی ما هم هست. این عوامل باعث شد تا این خیابان برایم جذاب شود.
کارگردان “چنارستان” در رابطه با حضور چهره های شناخته شده ای چون مرتضی احمدی در این مستند گفت : به عنوان مثال آقای مرتضی احمدی به عنوان یکی از افراد با تجربه تهرانی ست که کاری که مثلا احمد شاملو و صادق هدایت کردند و متل های تهرانی را جمع آوری و مکتوب کردند، آقای احمدی هم این کار را به شکل مدرن تر در مورد شعر ها و الفاظ و متل های تهران انجام دادند و به گونه ای سند زنده تهران و در خیلی از مواقع ملقب به پدر بزرگ تهران هستند.

وی افزود : افرادی چون مرتضی احمدی، کامران عدل، امیر انوشوند، علی دهباشی، بر اساس موقعیت هایی که در فیلم به آن ها پرداختم، وارد فیلم شدند و بر اساس تجربیاتشان با آن موقعیت، مکان ها و دوره های زمانی که من می خواستم بپردازم، از تجربه شخصی شان از خیابان ولیعصر به من اطلاعات دادند.
کارگردان فیلم مستند ”مسئله این نیست” در پاسخ به این سوال که چرا به دنبال افراد شناخته شده و معروف رفته است اذعان داشت : به این خاطر که این افراد کمتر می توانند دروغ بگویند و تاریخ را جعل کنند. به آدم هایی که خیلی شناخته شده نیستند نمی شد اعتماد کرد. چون امکان داشت تاریخ را آن گونه تعریف کنند که خودشان دوست دارند.

او در ادامه در رابطه به تجربه حضور در جشنواره فیلم حقیقت و نمایش فیلمش گفت : من در این هشت سالی که جشنواره برگزار شده است، به غیر از یک یا دو دوره تقریبا در همه دوره ها حضور داشتم. فیلم هایم به نمایش در آمدند و کاندید شدند. این اولین حضور جشنواره ای فیلم “چنارستان” است اما برای حضور در بخش فیلم های بلند جشنواره فجر نیز درخواست داده ایم.
آفریده که مهم ترین اتفاق این دوره از جشنواره را نسبت به دوره های پیشین تغییر مدیریت می دانست، درباره تفاوت آن نسبت به دوره های قبل اظهار داشت : برای این دولت مسائل فرهنگی اولویت است و محترمانه با افراد برخورد می کند و طبیعتا تغییر و تحولاتی که در مدیریت انجام شده است باعث شده تا کیفیت جشنواره بالا برود. من فکر می کنم این جشنواره دارد به نقطه های اوجش بر می گردد.

او همچنین ادامه داد : دو سال اول جشنواره حقیقت با جشنواره هایی نظیر یاگاماتا ژاپن (YARU GA MATA) و یا ایدفو آمستردام (Amsterdam IDFA) قابل رقابت بود. این جشنواره دارد به آن استاندارد ها بر می گردد. ورود سوپر استار های سینمای مستند دنیا مثل خانم هدی هانیگمان (Heddy HonIGMANn) و مرور فیلم های مستند سینما دوروئل سوئیس (Visions du Réel) و مستند های کره، رویداد های مهمی هستند که خیلی اوقات آن ها را در جشنواره های اروپایی هم نمی توانیم ببینیم. این که در یک جشنواره این ها جمع شده است اتفاق بزرگی ست.
کارگردان ”چنارستان” در پایان با اشاره به علاقه مندی اش برای اکران این فیلم در گروه هنر و تجربه گفت : مجوز های لازم برای اکران فیلم کسب شده است. وزارت ارشاد، محتوای فیلم را تایید کرده است و اگر درصد اندکی آدم های نابخرد بی سواد، جلوی کار سنگ نیاندازند، قطعا این فیلم برای مردم اکران می شود و سپس لوح فشرده آن نیز وارد شبکه نمایش خانگی می شود.

بهروز ملبوس باف : داوری جشنواره حقیقت از سینمای مستند، عقب تر و محافظه کارانه است.
بهروز ملبوس باف که با فیلم ”در عمق میدان” در بخش مرور سینمای مستند اصفهان در جشنواره حضور داشت، در رابطه با فیلمش گفت : این مستند راجع به میدان امام علی فعلی و یا میدان کهنه یا میدان عتیق اصفهان است. میدانی که شهر اصفهان بعد از اسلام، دور آن شکل گرفته است و حدود هزار و سیصد سال به اندازه ورود اسلام به ایران قدمت دارد. در ضلع جنوب غربی آن مسجد عتیق اصفهان قرار دارد و بازار اصفهان از آن جا شروع می شود و به میدان نقش جهان ختم می شود اسکلت اصلی شهر اصفهان است.

او همچنین ادامه داد : در ظاهر این فیلم راجع به بازسازی میدان در سی چهل سال اخیر است که قرار بود احیا شود و خیابان ها برداشته شود و تاریخ صد ساله اصفهان در این مستند گفته می شود. اما در کنار آن روایت فیلم، روایت خودم به عنوان یک فیلمساز چهل ساله است که در مناره نهصد ساله گم می شود و در طرف دیگر میدان نقش جهان با قدمت چهارصد ساله قرار دارد و طرف دیگر یک مسجد با قدمت هزار و دویست سیصد ساله است. این فیلم گفت و گوی این فیلمساز است با کسانی که آن جا را بازسازی می کنند و پدر بزرگ و مادر بزرگش که در آن محله به دنیا آمده اند و خانه قدیمی مادر بزرگش در آن محله واقع شده و حالا دارد میدان خودش را می سازد.

ملبوس باف با اشاره به این که فیلم سفارش شهرداری اصفهان بود، راجع به دغدغه های ساختن فیلم توضیح داد : حسن اتفاق این بود که من هم اهل آن محله بودم و پدر بزرگ و مادر بزرگم در آن محله زندگی می کردند. ولی خود فیلم در واقع به گونه ای روایت شهر است. یک راوی دارد که به بهانه این میدان، شهر خود را روایت می کند و چون خود راوی چهل ساله است به این چهل سال می پردازد.
کارگردان مستند “مثل آب برای ماهی” که فارغ التحصیل رشته سینماست با بیان این که کسی که در اصفهان زیست کند نمی تواند با معماری عجین نباشد ادامه داد : چهار سال است که با شهر اصفهان درگیر هستم و قطعا درگیر معماری آن هم بودم. کسی که در اصفهان زیست کند نمی تواند با معماری عجین نباشد به خصوص الان که می بینیم تا چه حد زندگی در آن نوع معماری جریان داشته است. اعضای خانواده دور هم جمع بودند ولی خانه های الان شبیه به قوطی های کبریت است که نه حیاطی دارد و نه آسمانی را دیده می شود و فقط یک ال سی دی جلوی آن گذاشته اند که باید فقط آن را تماشا کنیم.

او همچنین از سابقه فیلمسازی اش گفت : من از سال هفتاد و یک فیلمسازی را شروع کردم. تا سال هشتاد فیلم های کوتاه و تجربی ساختم و از سال هشتاد تا نود فیلم های مستند صنعتی می ساختم. مستند “در عمق میدان” که در جشنواره شرکت کرده است، دومین کارم است و می توان از آن به عنوان مستندی که مخاطب عام دارد نام برد. اولین کارم هم ”اصفهان در بوق کارخانه ها” بود که سال گذشته در دوره قبلی جشنواره حضور داشت.
در انتها کارگردان ”درعمق میدان” درباره نقاط قوت و ضعف برپایی این دوره از جشنواره نسبت به دوره های قبل گفت : به نظر من جشنواره امسال بالاخص در ورک شاپ ها نسبت به سال گذشته، جامع تر و بهتر برگزار شد. فکر می کنم سطح کیفی ساخت و تولید فیلم ها را به یک استانداردی برساند. این دوره در انتخاب فیلم ها و کل جشنواره هم خیلی بهتر از دوره های قبل بود. فقط فکر می کنم هنوز انتظاری که از داوری جشنواره حقیقت که در حال حاضر تنها جشنواره سینمای مستند است و باید به زبان سینمای مستند بپردازد و فیلم ها را معرفی کند، از سر سینمای مستند ما که جلوست عقب تر و محافظه کارانه است.

بلال الفت : جانبازان اعصاب و روان یکی از مظلوم ترین جانبازانی هستند که در عرصه اجتماعی ما در حال زیست هستند.
بلال الفت که به همراه برادرش علی الفت، کارگردانی فیلم مستند ”زندگی در ثانیه صفر” را بر عهده داشتند در مورد فیلمش گفت : این فیلم در مورد زندگی جانبازانی هست که به ”موجی” معروفند. جانبازانی که ظاهری سالم دارند، اما باطنشان آشفته است. به قول یکی از شخصیت های داخل فیلم : ما حاضر بودیم که پا نداشتیم، دست نداشتیم، اما جانباز اعصاب و روان (موجی) نبودیم. ما در این فیلم مشقت و نوع سختی زندگی این افراد در بیرون و داخل بیمارستان را به تصویر کشیدیم.

او درباره ی دغدغه اولیه شکل گیری ساخت این فیلم توضیح داد : در مورد جانبازان اعصاب و روان در زمینه های مختلف مقاله و فیلم خیلی کم کار شده است. فیلم داستانی که هرگز وجود ندارد و تا آن جایی که من می دانم دو یا سه فیلم مستند هم ساخته شده است. به همین خاطر ما این سوژه را انتخاب کردیم که البته مشقت های زیادی را هم به همراه داشت. تقریبا حدود یک سال طول کشید تا ما مجوز های لازم را برای وارد شدن به بیمارستانی که جانبازان عزیز، دوره درمان شان را در آن می گذرانند، دریافت کنیم.
وی با اشاره به دو اکران فیلم در سینما فلسطین و سپیده، در رابطه با استقبال از نمایش این فیلم مستند در جشنواره حقیقت بیان کرد : زندگی در ثانیه صفر در سینما فلسطین شدیدا مورد استقبال قرار گرفت. به طوری که کل راهرو سینما پر بود و در پایان وقتی چهره ها را می دیدم، هم از لحاظ سوژه و هم ساخت، از دیدن فیلم راضی بودند چرا که به نظر می آمد فیلم بر روی احساس مخاطبین به نوعی غلبه کرده است و مورد توجه شان قرار گرفته است.

او همچنین افزود : این فیلم قبل از این که وارد این جشنواره شود، در جشنواره بین المللی مقاومت هم حضور داشت و در جشنواره فیلم بسیج و اشراق، مقام گرفت.
الفت با بیان این که ساخت فیلم می توانست خیلی بهتر از این باشد، درباره مشکلات کار گفت : می شد هم لوکیشن های بهتر و هم مراوده بهتری با شخصیت ها داشته باشیم اما انتخاب این سوژه مشکلاتی در بیمارستان و وقت گرفتن از خود بیماران برای ما ایجاد می کرد که به ما اجازه وارد شدن به بخش های دیگر را نمی داد. بنابراین مجبور شدیم به صورت مصاحبه و در فضای بیمارستان، با فرم بسیار ساده عمل کنیم و سعی کردیم در همین فرم هم، لوکیشنی را انتخاب کنیم و رنگ و نوری را به کار بریم که با موضوعمان متناسب باشد. یعنی اگر کسی ”زندگی در ثانیه صفر” را ببیند، یک لوکیشن خاص معمولی ست که در عین حال شاید آشفته باشد چون موضوعمان هم بیماری اعصاب و روان است، می خواستم به مخاطب هم از این طریق القا شود.

او که اولین حضورش در جشنواره حقیقت است در صحبت پایانی اش گفت : من دوست دارم دوستان عزیز مستندساز که بعدا کار را می بینند یا دیدند، این سوژه جزو اولویت هایشان باشد و آن ها هم به این موضوع بپردازند. جانبازان اعصاب و روان به نظر من یکی از مظلوم ترین جانبازانی هستند که در عرصه اجتماعی ما در حال زیست هستند.